Το φάντασμα της Αξιολόγησης και οι δυο Παιδείες

Σ’ ένα κράτος που υπολειτουργεί, που κάνει ό, τι είναι δυνατόν να φορτώσει το λογαριασμό των κλοπιμαίων στους ίδιους και τους ίδιους με διάφορες πολιτικές απατεωνιές, εκβιασμούς, απειλές, εξαθλίωση, με συγκάλυψη φοροδιαφυγής και επικοινωνιακές τακτικές, μέσα σ’ όλα αυτά, ξεπροβάλλει ως απειλή και το φάντασμα της Αξιολόγησης των Εκπαιδευτικών.

Το φάντασμα της αξιολόγησης των εκπαιδευτικών βγαίνει από την κρυψώνα του συχνά πυκνά από την δεκαετία του 1980, που καταργήθηκε ο επιθεωρητισμός (1982 ) με τις αναξιοκρατικές δομές κομματικής ιεραρχίας.

Εμφανιζόταν από τα συρτάρια του υπουργείου Παιδείας, όταν η εκάστοτε ηγεσία ήθελε να ψηφίσει κάποια προβληματικά σχέδια νόμων για την εκπαίδευση. Η νέα αξιολόγηση, που προτεινόταν με ... συνειρμούς επιθεωρητισμού, λόγω του κακού παρελθόντος, ήταν το κόκκινο πανί για τους εκπαιδευτικούς. Η τυχόν επιστροφή της θα είχε σφοδρές αντιδράσεις και μεγάλες αναστατώσεις στα σχολεία και στην κοινωνία.

Η τακτική της εμφάνισης του φαντάσματος με τις αιωρούμενες απειλές βόλευε όλους. Και την εκάστοτε πολιτική εξουσία και τον κομματικό συνδικαλισμό. Ήταν και μία συμπαιγνία, μεταξύ της πολιτικής εξουσίας και του τότε ισχυρού κομματικού συνδικαλισμού.

Ήταν τα πρώτα βήματα, το στήσιμο μετά τον διαβόητο επιθεωρητισμό, των (νέων) πελατειακών μηχανισμών, του κυβερνητικού συνδικαλισμού, το πελατειακό κράτος και στο χώρο της εκπαίδευσης. Τα πρώτα προνομιακά βολέματα, πολλών ανίκανων πολιτικών, συνδικαλιστών και του πρώτου εκπαιδευτικού προσωπικού στα τότε νεοσύστατα παιδαγωγικά τμήματα δημοτικής εκπαίδευσης.

Η κυβέρνηση περνούσε κατά βάσει αυτά που είχε σχεδιάσει, δίνοντας ένα μέρος εξουσίας της, στις ισχυρές κομματικές συνδικαλιστικές εξουσίες και φατρίες για να ενισχύεται το πελατειακό φαινόμενο. Όταν η πολιτική εξουσία έπαιρνε αυτό που ήθελε, τεχνηέντως, έκανε πίσω στο θέμα της απειλητικής αξιολόγησης των εκπαιδευτικών. Οι συνδικαλιστές έπαιρναν και αυτή μία «αγωνιστική» νίκη και μαζί μερίδιο από τη διαχείριση ψήφων, από τους πελάτες – εκπαιδευτικούς, για συνέχιση των συνδικαλιστικών τους προνομίων και για το γέμισμα της κεντρικής δεξαμενής του κόμματος, που εκπροσωπούσαν. Ικανοποιούσαν ταυτόχρονα και το «περί δικαίου αίσθημα των εκπαιδευτικών».Με ένα σμπάρο, λοιπόν, δυοτρυγόνια.

Αποσπάσεις, μεταθέσεις, επιλογές Στελεχών στην Εκπαίδευση, σύμβουλοι υπουργών, φωτογραφικά νομοσχέδια, εναλλαγές θέσεων στην ιεραρχία της εκπαίδευσης, στην πολιτική, στη διοίκηση, μεταπτυχιακά, σπουδές από Σκόπια ( 8.000 εκπαιδευτικοί!), κ. λ. στην υπηρεσία της συνδιοίκησης, της συνδικαλιστικής εξουσίας με την πολιτική εξουσία.

Μετά το 2000 το συνδικαλιστικο-πολιτικό σήριαλ αλλάζει ρότα. Από τα συρτάρια των υπουργών δεν βγαίνουν μόνο προσχέδια νόμων για ψήφιση, αλλά και «καθοδηγημένος, έτοιμος σερβιρισμένος διάλογος για την Παιδεία», ακόμη και από «μηδενική βάση» για τα δύσκολα, αλλά και «δημοκρατικές διαβουλεύσεις» για την Παιδεία. Στο δημοκρατικό διάλογο και στις διαβουλεύσεις κρύβεται, η γνωστή απειλή, το φάντασμα της αξιολόγησης. Στήνονται απίθανα επικοινωνιακά σκηνικά. Υπεύθυνοι για τις εκπαιδευτικές πολιτικές ντύνονται τον Δημοκρατικό μανδύα μαζί με ευρωπαϊκή αμφισβήτηση(!), για να γίνουν πιστευτοί.

Ο σκοπός προφανής, όχι να νομοθετήσουν ένα πράγματι σύγχρονο, δίκαιο και αντικειμενικό πλαίσιο Αξιολόγησης για την Παιδεία, αλλά να αξιοποιηθούν άλλες προτεραιότητες, να ενισχυθεί το πλέγμα των πελατειακών μηχανισμών, να ισχυροποιηθεί το φαύλο πολιτικό σύστημα μέσα από την τεχνική του « διαίρει και βασίλευε » και να ρίξουν τις ευθύνες τους στην αξιολόγηση, που δεν υπάρχει και στους εκπαιδευτικούς.

Δεν περνούσε τίποτα, αν δεν είχε την παρείστικη κομματική και συνδικαλιστική έγκριση. Πλήρες κατάρρευση αξιών. Η οικογενειοκρατία στην ανώτατη εκπαίδευση και το ρουσφέτι ισοπέδωσαν, υποβάθμισαν και αδρανοποίησαν κάθε τι ποιοτικό. Στις εκπαιδευτικές αίθουσες και στα αμφιθέατρα «διδάσκονταν» αξίες, αγωγή, γνώσεις, δεξιότητες και στις κομματοσυνδικαλιστικές φατρίες, που σύχναζαν οι ίδιοι «διδάσκονταν» με επιστημονικό τρόπο το ρουσφέτι, ο κυβερνητικός συνδικαλισμός, τα μαχαιρώματα, οι μηχανογραφίες, κ.λ.

Κάθε φορά που άλλαζε η κυβέρνηση μετά από αντικειμενική «αξιολόγηση» άλλαζαν ακόμη και οι Υποδιευθυντές Σχολείων με έτοιμα φωτογραφικά νομοσχέδια. Έτσι εννοούσε και εννοεί το φαύλο πολιτικό σύστημα την αξιολόγηση, με σύμμαχο τον κυβερνητικό συνδικαλισμό, που τώρα θυμήθηκε τον εξευτελισμό του μάχιμου εκπαιδευτικού.

Ποιο το αποτέλεσμα: Οι δυο Παιδείες να ζουν και να βασιλεύουν – παλαιότερη αρθρογραφία μ΄αυτό τον τίτλο. Η μία θεωρητική, στα χαρτιά με ωραιοποιήσεις, «έξυπνα σχολείο», «έξυπνα αναλυτικά προγράμματα», «σύγχρονο Λύκειο», «όλα είναι θέμα παιδείας», «πρώτα ο μαθητής», «αξιοκρατία», «μεταρρυθμίσεις», «σύγχρονο εξωστρεφές Α.Ε.Ι.», ψήφισμα νέου πλαισίου αξιολόγησης των ΑΕΙ και ΤΕΙ, κ.λ. και από την άλλη η καθημερινή πεζή πραγματικότητα, με το κόψε-ράψε συνεχώς, αυτοσχεδιασμοί ακόμη και με αλλαγή υπουργών, ανύπαρκτη εκπαιδευτική πολιτική, αναξιοκρατία, φατρίες και παρέες, παπαγαλισμός, εξετασιομανία, παραπαιδεία, παραπρόγραμμα, φωτογραφικά νομοσχέδια εξυπηρέτησης, διδακτικά κενά, εξυπηρετήσεις κολλητών και κουμπάρων, πληθώρα αποσπάσεων σε διάφορα γραφεία, μεταπτυχιακά για κολλητούς (γέμισε η εκπαίδευση), μεταπτυχιακά μαϊμού, στημένες συνεντεύξεις, αποκλεισμοί, φωτοτυπίες βιβλίων, νεποτισμός, «κάνω ό,τι θέλω», επαναστατικός βερμπαλισμός, υποκρισία, κ.λ.

Το σάπιο και φαύλο πολιτικό σύστημα, απομόνωνε κάθε διαφορετική φωνή, γελοιοποιούσε και εξευτέλιζε, εντάσσοντας στα γρανάζια του κάθε προσπάθεια για αλλαγή πλεύσης στην εκπαίδευση.Ξευτελίστηκαν έννοιες, αξίες, πολιτικές, γιατί έτσι το σχεδίασε η φαυλοκρατία και συνεχίζει την ίδια πεπατημένη με τους ίδιους πρωταγωνιστές. Ήταν μία μαύρη σελίδα για τις εκπαιδευτικές πολιτικές και για τον κυβερνητικό συνδικαλισμό με τους επαγγελματίες συνδικαλιστές.

Τώρα, όπως φαίνεται, είναι η σειρά της Αξιολόγησης στη σχολική μονάδα. Είναι βέβαιο, το πιο αντικειμενικό και δίκαιο σύστημα αξιολόγησης και αν ψηφιστεί, θα έχει την ίδια τύχη με τα προηγούμενα.

Ο σκοπός και πάλι προβλέψιμος, σύμφωνα με τα πρώτα δείγματα. Το νέο στοιχείο, το ηλεκτρονικό ερωτηματολόγιο της επιτροπής (ανέκαθεν υπήρχε μία επιτροπή «ειδικών» για ειδικές αποστολές), πουθα είναι ο συναινετικός κρίκος της νέας υποκρισίας.

Αυτό που ωφελούσε το φαύλο πολιτικό σύστημα στο παρελθόν (πελατολόγιο – χειραγώγηση), θα προσπαθήσει να το κερδίσει μ’ ένα σύστημα αξιολόγησης σε συνδυασμό και μ’ άλλα νομοθετήματα (κάποια έχουν ψηφιστεί παλαιότερα), μέσα από το φόβο, τις απειλές, την οικονομική εξαθλίωση, τη σύνδεση μισθού με μετρήσιμη απόδοση και με την «εύνοια» της ισχυρής εξουσίας.

Στην αρχή χαλαρά και όσοι επιθυμούν, παράδειγμα, για επιλογή στελεχών, αλλαγή κλιμακίου, κ.λ. Μετά ένταξη με το ζόρι σταπροκαθορισμένα ποσοστά (!), ανάλογα το βαθμό και ο μισθός. Δοκιμασμένη και πετυχημένη συνταγή του παλαιού επιθεωρητισμού, για τα «καλά παιδιά». Η γνωστή θεωρία των «φελλών», οι οποίοι λόγω φυσικών ιδιοτήτων, βγαίνουν πάντα στην επιφάνεια σε κάθε κατάσταση και είναι έτοιμοι ανά πάσα στιγμή. Το πολιτικό σύστημα είναι γεμάτο, αλλά και η εκπαίδευση…

Διαβάζοντας τα παραπάνω,ίσως, αναρωτηθεί καλόπιστα ο αναγνώστης : Αφού είναι μία χαμένη υπόθεση, γιατί πρέπει να υπάρχει η διαδικασία αξιολόγησης των εκπαιδευτικών;

Και βέβαια πρέπει να υπάρχει, γιατί δεν υπάρχει καμία ανθρώπινη δραστηριότητα, που να μην αξιολογείται και από τον ίδιο (αυτοαξιολόγηση – κριτική ενεργειών από το σχεδιασμό μέχρι την πραγματοποίηση), αλλά και αξιολόγηση από αυτούς και από αυτά που επηρεάζει.

Πόσον μάλλον, όταν πρόκειται για το έργο του στο Σχολείο. Έργο δύσκολο και πολυσύνθετο, γιατί ο εκπαιδευτικός «δεν διδάσκει μ’ αυτό που λέει και κάνει, αλλά διδάσκει και μ’ αυτό που είναι». Δυσκολότερη, πολύπλοκη και βαθύτερη η αξιολόγηση του παραγόμενου εκπαιδευτικού έργου για ένα εξαθλιωμένο εκπαιδευτικό στην εποχή των μονόπλευρων «πακέτων».

Πρώτο παράδειγμα ποιοτικής λειτουργίας, πρέπει να είναι οι εκπαιδευτικές πολιτικές και τα πρόσωπα που τις σχεδιάζουν και τις προγραμματίζουν. Μπορεί παράδειγμα, να αρχίσει, όποια αξιολόγηση, όταν επικρατεί, υποκρισία, αναξιοπιστία, αναξιοκρατία και προκατάληψη;

Προκύπτουν πάρα πολλά ερωτήματα για την κουλτούρα της Αξιολόγησης στη σχολική μονάδα.

Η αξιολόγηση θα είναι απομονωμένη διαδικασία από το εκπαιδευτικό σύστημα; Θα συνδεθεί με το υπάρχον; Ποιος ο σκοπός της αξιολόγησης; Ποιοι θα αξιολογούν; Τι θα αξιολογούν; Πώς θα αξιοποιείται το προϊόν της αξιολόγησης; Ποιες οι ασφαλιστικές δικλείδες στην αδικία; Με ποια διαδικασία θα προκύψουν οι αξιολογητές; Θα υπάρχουν πιεστικά όρια «αξιολόγησης -βαθμολόγησης» από τους «αξιολογητές – ελεγκτές» για να κουμπώνει με τα προκαθορισμένα ποσοστά του κάθε βαθμού;

Και τέλος, η δημοσιοποίηση της απόφασης να μοιράσουν τα ποσοστά θέσεων στο δημόσιο τομέα μεταξύ τους οι συγκυβερνώντες ( 60% Ν.Δ., 30% ΠΑ.ΣΟ.Κ. και 10% ΔΗ.ΜΑ.Ρ. ), θα επηρεάσει ως πολιτικό πρότυπο την κουλτούρα της Αξιολόγησης ;

Υ.Γ. Σε επόμενη αρθρογραφία με μεγαλύτερη ευχέρεια θα απαντηθούν ερωτήματα, που αφορούν την κουλτούρα της αξιολόγησης.

ΚΑΡΑΝΑΣΙΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ – gkaranasios24@gmail.com