Οι Αρχειομαρξιστές του Αγρινίου…

…και ο άδικος και φοβερός διωγμός τους.

Την Πρωτομαγιά του 1923, κυκλοφορεί, για πρώτη φορά στην Αθήνα, το περιοδικό «Αρχείον του Μαρξισμού», απ΄όπου πήραν την ονομασία τους οι Αρχειομαρξιστές. 

Στόχος του Αρχειομαρξισμού, όπως αναφέρεται στο ίδιο το περιοδικό, ήταν η άνοδος του μορφωτικού επιπέδου των επαναστατών καθώς και η....αύξηση των επαναστατικών στελεχών. Η οργάνωση τελικά κατάφερε και διείσδυσε στο εργατικό και συνδικαλιστικό κίνημα και ασχολήθηκε συστηματικά με τα των κινημάτων αυτών.

Στο Αγρίνιο η πρώτη εμφάνιση του Αρχειομαρξισμού έγινε το 1925.

Ο Πάνος Αναστασίου, γεννημένος το 1902, στα Καλύβια Αγρινίου, τσαγκάρης στο επάγγελμα, δούλευε μέχρι τότε στην Αθήνα και συμμετείχε στο αρχειομαρξιστικό κίνημα της Αθήνας από τα πρώτα του βήματα σαν ηγετικό στέλεχος. Το 1925 μετακομίζει στο Αγρίνιο. Με υψηλή θεωρητική κατάρτιση, με ικανότητα να αφομοιώνει εύκολα και μεγάλη ευχέρεια λόγου και μεταδοτικότητας, ο Αναστασίου κατάφερε και δημιούργησε πυρήνες ανάμεσα στους συναδέλφους του τους τσαγκαράδες και σε λίγο χρονικό διάστημα και στους καπνεργάτες. Κατάφερε και δημιούργησε πυρήνες και μέσα σε άλλα σωματεία, στους ράπτες, στους ξυλουργούς, στα γκαρσόνια, στους αρτεργάτες και ένα ισχυρό πυρήνα στο προσφυγικό σωματείο «Παμπροσφυγική».

Έτσι σε λίγο χρονικό διάστημα δημιουργήθηκε στο Αγρίνιο ένα από τα πιο ισχυρά και μαχητικά τμήματα των Αρχειομαρξιστών σε όλη την Ελλάδα.

Οι αρχειομαρξιστές του Αγρινίου έλαβαν μέρος σε όλες τις κινητοποιήσεις των εργατών και των καπνεργατών στην πόλη του Αγρινίου.

Οι αντιδράσεις των «ορθόδοξων» οπαδών του ΚΚΕ απέναντι στους αρχειομαρξιστές ήταν στην αρχή χλιαρές. Γύρω στα τέλη του 1929 και αρχές του 1930 όμως, αυτή η διαμάχη έγινε έντονη και άρχισε ένας ανελέητος «πόλεμος» λάσπης και συκοφαντίας. Οι αρχειομαρξιστές κατηγορήθηκαν, χωρίς αποδεικτικά στοιχεία, ότι είχαν περάσει στην προδοσία, σαν χαβιέδες των υπηρεσιών Ασφαλείας. Οι αντίπαλες ομάδες δεν άργησαν από τα λόγια να περάσουν στις πράξεις. Όπως αναφέρει στο βιβλίο του «Ιστορία του Αγρινίου», ο Γεράσιμος Παπατρέχας, πολλοί εργάτες, προσκείμενοι στην μία ή στην άλλη παράταξη, φρόντιζαν να κουβαλούν πάντα μαζί τους ένα μαχαίρι ή μία φαλτσέτα και δεν ήταν λίγα τότε τα επεισόδια με μαχαιρώματα. Όλα αυτά είχαν άμεσες και δυσμενείς συνέπειες στο εργατικό κίνημα της πόλης του Αγρινίου και των γύρω περιοχών.

Το σωματείο των καπνεργατών διασπάστηκε και το 1930 υπήρχε το «Κόκκινο», όπως ονόμαζαν το δικό τους οι οπαδοί του ΚΚΕ και το «Κίτρινο», όπως ονόμασαν οι ίδιοι οι οπαδοί του ΚΚΕ το σωματείο των αρχειομαρξιστών.

Το σπίτι όπου συγκεντρώνονταν οι αρχειομαρξιστές του Αγρινίου

κατά τις δεκαετίες 1920-1930. (Αρχείο Γιώργου Ρίζου).

Από το βιβλίο του Γιάννη Καρύτσα.

Κατά την περίοδο της Κατοχής οι περισσότεροι αρχειομαρξιστές προσχώρησαν στο ΕΑΜ-ΕΛΑΣ.

Από τον Απρίλιο μέχρι τον Αύγουστο του 1944, άρχισαν οι «εκκαθαρίσεις», η σφαγή και ο διωγμός των αρχειομαρξιστών. Τότε δολοφονήθηκαν οι περισσότεροι από αυτούς.

Ο φοβερός, άδικος και εξοντωτικός διωγμός των αρχειομαρξιστών του Αγρινίου, ύστερα από εντολή και καθοδήγηση του ΚΚΕ, προκάλεσε την κραυγαλέα αποδοκιμασία των αγωνιστών του Αγρινίου. Τότε εκείνο που προεξήρχε ήταν ο αγώνας κατά των κατακτητών και όχι η αντιπαράθεση και το ξεκαθάρισμα ιδεολογικών διαφορών. Οι περισσότεροι αρχειομαρξιστές είχαν ενταχθεί στις τάξεις του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ και κανείς δεν είχε καταμαρτυρήσει οτιδήποτε εναντίον τους για αντιεαμική ή όποια άλλη δράση.

ΑΡΧΕΙΟΜΑΡΞΙΣΤΕΣ του ΑΓΡΙΝΙΟΥ

Από τα Αρχεία του Τρότσκι για την Ελλάδα γνωρίζουμε ότι στο Αγρίνιο το Γενάρη του 1933 δρούσαν γύρω στους 130 Αρχειομαρξιστές.

Μερικοί από αυτούς είναι οι:

Αναστασίου Πάνος

Γεννήθηκε το 1902 στα Καλύβια. Ήταν αυτός που δημιούργησε τον πρώτο πυρήνα των αρχειομαρξιστών στο Αγρίνιο. Κατά την διάρκεια της Κατοχής προσχώρησε στο ΕΑΜ-ΕΛΑΣ. Όταν το 1944, η Μαρία Δημάδη έδωσε την πληροφορία στον Παπαβαλή ότι πρόκειται να έρθει και να εγκατασταθεί στο Αγρίνιο η διλοχία του τάγματος Ασφαλείας με επικεφαλής τον Άγγελο Κέντρο, ανατέθηκε στον Πάνο Αναστασίου και στην ομάδα του να ανατινάξει το τραίνο που θα μετέφερε την διλοχία, πριν αυτό φτάσει στο Αγρίνιο. Αυτό η ομάδα του Αναστασίου δεν το κατάφερε. Το τμήμα των ανταρτών που είχε κινητοποιηθεί για τον σκοπό αυτό, έφτασε με καθυστέρηση στο σταθμό των Καλυβίων όπου θα γινόταν η ανατίναξη, αφού το τραίνο είχε περάσει λίγα λεπτά πριν. 

Αμέσως μετά την εγκατάσταση των τσολιάδων στο Αγρίνιο ( 18 Ιανουαρίου του 1944), ο Αναστασίου κατηγορήθηκε για προδοσία περί εσκεμμένης μη ανατίναξης του τραίνου και κλήθηκε για απολογία στο ανταρτοδικείο του Καρπενησίου. Παρ’ ότι ο ίδιος ο Άρης Βελουχιώτης, ο οποίος εκείνη την περίοδο βρισκόταν στην Ευρυτανία και ήρθε σε επαφή με τον Αναστασίου, αφού διάβασε το κατηγορητήριο, το έσκισε και έδωσε στον Αναστασίου ένα χαρτί με την υπογραφή του ότι είναι ελεύθερος, ορισμένοι εμπαθείς σταλινικοί τον ξανασυνέλαβαν και τον Απρίλιο του 1944 τον εκτέλεσαν στο Καρπενήσι.

Η περίπτωση του τραίνου ήταν μία ευκαιρία πρώτης τάξεως για να αρχίσει η εξόντωση των αρχειομαρξιστών του Αγρινίου.

Αρμογένης Γιώργος

Ζαχαριάδης Νίκος

Ζησιμόπουλος Νίκος

Θεμελής Γιάννης

Θεμελής Μήτσος

Θεμελής Θεμελής

Καλογεράκης Κώστας

Καπετανάκης Μήτσος

Καπετανάκης Λευτέρης

Καπετανάκης Γιάννης

Καπετανάκης Νίκος

Καπετανάκης Τριαντάφυλλος

Κωνσταντίνου Γιώργος

Λαδάς Θόδωρος

Λαδάς Κώστας

Μάγειρας Γιάννης

Μπαϊρακτάρης Κώστας

Ξανθόπουλος Νίκος

Παγώνης Νίκος

Παπαδόπουλος Θωμάς

Ράπτης Βασίλης

Ντούβας Αλέκος

Ντούβας Γιώργος

Για τους παραπάνω, μπορείτε να διαβάσετε για την δράση τους και την κατάληξή τους στο βιβλίο του Γιάννη Η. Καρύτσα:

ΠΗΓΕΣ: 1.Το παραπάνω βιβλίο του Γιάννη Η. Καρύτσα

2.Γεράσιμος Παπατρέχας «Ιστορία του Αγρινίου»

3.Θανάσης Κακογιάννης «Μνήμες και σελίδες της Εθνικής Αντίστασης, Αγρίνιο – Δυτική Στερεά Ελλάδα»

Το βιβλίο του Γιάννη Καρύτσα μπορείτε να το διαβάσετε πατώντας ΕΔΩ.

ΠΗΓΗ